دیارده‌ی باڵی فریشته‌یی له باڵنده‌دا
Angel wing syndrome in birds
ئه‌م دیارده
و شێوانه ده‌ره‌کیه Morphological disorderبه زۆر ناوی تریش ئه‌ناسرێت وه‌ک باڵی فرۆکه‌یی،
باڵی له‌جێ چوو یان باڵی گۆج، ئه‌م دیارده‌یه زیاتر له باڵنده ئاوییه‌کانی وه‌ک
قاز و مراویدا ده‌رئه‌که‌وێت، به‌جۆرێک که کۆتا جومگه‌ی باڵیان پێچ ئه‌خوات و په‌ڕی
باڵه‌کان له‌بری ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر له‌شیان دابنیشن به‌ره‌و ته‌نیشت درێژ ئه‌بن، وه
ئه‌م دیارده‌یه له نێره‌کاندا زیاتر ده‌رئه‌که‌وێت. ئه‌م دیارده و تێکچوونه
له‌چه‌ند جۆرێکی تری باڵنده‌شدا ده‌رئه‌که‌وێت وه‌ک باڵنده جوانیه‌کان (مه‌کاو و
توتی و باڵنده‌ی خۆشه‌ویستی) هه‌روه‌ها باڵنده ڕاوچیه‌کانیش.
هۆکاره‌کان:
له‌باڵنده
پێگه‌شتووه‌کاندا هۆکاری سه‌ره‌کی زیادبوونی وزه و کالۆریه به‌تایبه‌ت پڕۆتین وه‌له‌گه‌ڵیشیدا
ڤیتامین دی و ئی و مه‌نگه‌نیز که‌م بێت، که یه‌کێک یان هه‌ردوو جومگه‌ی به‌سته‌ری
باڵه‌کان دره‌نگ ئه‌که‌ون له گه‌شه به‌راورد به گشت باڵه‌که، وه ئه‌گه‌ر به‌ته‌نها
یه‌ک باڵیان وای لێهات، زۆربه‌ی کات باڵی چه‌پ ئه‌بێت! باڵی فریشته‌ی په‌ڕی فڕینیش
ئه‌گرێته‌وه، وه ئێسکی په‌یوه‌ست ناتوانێت کاری خۆی بکات، له‌دۆخی تونددا ئه‌و
په‌ڕه ده‌رپه‌ڕیوه وه‌ک چڵێک پوشی درێژ له‌باڵه‌که‌وه دیار ئه‌بێت. له‌باڵنده‌ی
پێگه‌شتوو و گه‌وره‌دا ئه‌م دیارده‌یه چاره‌ی نیه وه ئه‌گه‌ر به‌شێوه‌ی کێوی
بژی زۆرجار به‌هۆی ئه‌وه‌ی ناتوانێت بفڕێت ئه‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی بمرێ یان ببێت به
نێچیرێکی ئاسان بۆ گۆشتخۆره‌کان، به‌ڵام له باڵنده‌ی گه‌نج و تازه پێگه‌شتوودا
ئه‌وپه‌ڕانه به باڵه‌که‌وه ئه‌به‌سترێت له‌گه‌ڵ ڕێکخستنه‌وه‌ی جۆری خۆراک که
هاوتا بێت له پڕۆتین و کاربۆهیدرات و ڤیتامین و کانزاکان که ئه‌مانه وه‌ک چاره‌سه‌ر
و به‌رگرتن ئه‌بینرێن. هه‌رچه‌ند بۆ ماوه‌ش رۆڵ ئه‌بینێت له تێکچوونی باڵه‌کان به‌ڵام
هۆی گرنگتر بریتیه له زۆری کاربۆهیدرات و پڕۆتین و که‌می ڤیتامین و کانزاکان (به‌تایبه‌ت
ڤیتامین دی و ئی له‌گه‌ڵ مه‌نگه‌نیز و کالسیۆم) له خۆراکی باڵنده‌کاندا.
تێبینی:
ئه‌م دیارده‌یه
ڕاسته زۆر کوشنده‌نیه به‌ڵام ئه‌گه‌ر یه‌کێک باڵنده‌ی جوانی یان په‌له‌وه‌ر بۆ
پێشانگا ئاماده بکات ئه‌بێ خۆی به‌دور بگرێت له‌م دیارده‌یه، وه‌ک لای خۆشمان
باوه نانه ورده و بابه‌تی هه‌ویره‌مه‌نییه‌کان زۆر ئه‌درێت به په‌له‌وه‌ر به‌تایبه‌ت
قاز، بۆیه له‌م دۆخه‌دا واباشه له‌گه‌ڵیشیدا سه‌وزه‌وات و ئالیکی هاوتاشی
بدرێتێ، وه له‌هه‌ندێ له باخچه ئاژه‌ڵی و ناوچه ئازاده‌کانی گیانداران پێدانی
نانی وشک (نانه ڕه‌قه) به‌قاز و مراوی به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی کێوین و ئه‌فڕن وه‌ک
قازی که‌نه‌دی یان مراوی مانده‌رین و مالارد قه‌ده‌غه‌کراوه.
ئاماده‌کردن و وه‌رگێڕان:
باوان مصطفی عبدالرحمن
(ئه‌ندازیاری کشتوکاڵی و مامۆستای یاریده‌ده‌ر)
به‌شی زانستی ئاژه‌ڵ-کۆلێژی زانسته ئه‌ندازیارییه کشتوکاڵیه‌کانی زانکۆی سلێمانی
(8-9-2021)
سه‌رچاوه‌کان:
1- "Avian
Nutrition Glossary". LafeberVet.com. Retrieved 29
October 2013
2- Zsivanovits, Petra; Monks, Deborah
J.; Forbes, Neil A. (2006). "Bilateral Valgus Deformity of the Distal
Wings (Angel Wing) in a Northern Goshawk (Accipiter gentilis)". Journal
of Avian Medicine and Surgery. 20: 21–26. doi:10.1647/1082-6742(2006)20[21:BVDOTD]2.0.CO;2
3- "Here's Another Good Reason Not To Feed Bread To Ducks In
Spokane Park Ponds". City of Spokane news. Archived
from the original on 1 November 2013.
Retrieved 29 October 2013.
4- "Lack
of vitamins. Warning not to feed white bread to ducks in Stratford". BBC
Coventry and Warwickshire. 2010.
Retrieved 29 October 2013.
5- Min-Jung
Lin, Shen-Chang Chang, Tsung-Yi Lin, Yang-Kwang Fan, Yen-Pai Lee, Yu-Shin Cheng.
Factors Affecting the Incidence of Angel Wing in
White Roman Geese: Stocking Density and Genetic Selection. September 2015 Asian
Australasian Journal of Animal Sciences 29(6).
6- on May 12, 2016. At
naturemuseum.org/2016/05/what-is-angel-wing-syndrome.