به‌رازی کێوی گیاندارێکی زیره‌که و بۆنی تیژه و له شه‌وانیشدا زیاتر چالاکن و بیناییه‌کی باشیان هه‌یه ته‌نها ناتوانن ملیان ڕووه‌و ئاسمان وه‌رگێڕن وه له‌رۆژدا زیاتر له کونه‌کاندا ئه‌ژین که هه‌ڵی ئه‌کۆڵن وه هه‌ستی بیستنیشی باشه و خۆ گونجێنیشه له‌گه‌ڵ ژینگه‌ی ده‌ورووبه‌ری وه گیاندارێکی هه‌مه خۆره(گۆشت و ڕووه‌ک و پاشماوه‌ش ئه‌خوات) وه زۆربوونیشیان زۆره و وه‌چه‌ی زۆر ئه‌خه‌نه‌وه و خێراییشیان زۆره،وه زیاتر له ناو ده‌وه‌ن و زه‌لکاو و گژوگیا چڕه‌کان لانه ئه‌که‌ن زیاتر له‌و شوێنانه دان که ڕێگای سه‌یاره و مرۆڤیشی که‌مه،، ساڵانه زیانێکی به‌رچاویش به کێڵگه ڕووه‌کیه‌کان ئه‌گه‌یه‌نێت له‌هه‌ندێ شوێن 50% ی کێڵگه‌کان ئه‌فه‌وتێنن به‌تایبه‌تی برنج و گه‌نمه شامی.له‌زۆر وڵاتی دنیا جۆرێک له‌جۆره‌کانی به‌راز وه‌ک ئاژڵێکی کێڵگه‌ی به‌خێو ئه‌که‌ن به‌ڵام جۆره کێوی و دڕنده‌کانیان وه‌ک ئاژه‌ڵی کێڵگه‌ی سه‌یر ناکه‌ن. له کوردستانی خۆشمان زیاتر به‌شێوه‌ی کێوی و دوره‌په‌رێز ده‌ژی و زۆریشی لێ ئه‌کوژری وه له ناوچه‌کانی پێنجوێن و هه‌ندێ شوێنی تری کوێستانه‌کان و هه‌ندێکیشیان له گه‌رمیان هه‌ن و ئه‌ژین .
-هه‌ندێ ڕێگا چاره‌ی باو بۆ پێش گرتن یاخود چاره‌کردن و دورخستنه‌وه‌ی به‌راز:-
١- دانانی سیاج و ته‌لی دڕکاوی به‌وجۆره هه‌م نایکوژیت و هه‌میش دورئه‌که‌وێته‌وه هه‌رچه‌نه 100% کاریگه‌ر نیه
٢- کاره‌باوی کردنی چوار ده‌وری کێڵگه‌که‌ت به‌ڵام زیانی بۆ مرۆڤ و ئه‌وانه ئه‌بێت که هه‌ستی پێناکه‌ن بۆیه واباشه به ڤۆڵتیه‌یه‌کی زۆر نه‌بێ ته‌نها ئاژه‌ڵه‌که بترسێنێت
٣- ڕاگرتنی سه‌گی پاس و چاودێری که‌یه‌کێکه له‌ڕێگا باشه‌کان ته‌نها ئه‌وه نه‌بێت که تێچووی هه‌یه
٤- دانانی پشماوه‌ی خۆراک دور له‌کێڵگه‌که که به‌رازه‌که بۆنی ئه‌کات و بۆی دێت بۆیه گه‌ر دوربێ و نزیک له شوێنی به‌رازه‌که‌وه بێت باشتره زو ئه‌یدۆزێته‌وه‌و ئه‌یخوات و برسی نابێ تا بگاته کێڵگه‌که‌ت
٥- له‌هه‌ندێ وڵاتی ئاسیاوی گوێز هندی ڕا ئه‌خه‌ن بۆئه‌وه‌ی نه‌توانێت نزیک که‌وێته‌وه که ڕێگایه‌کی زۆر کرده‌ی(عملی نیه)
٢- کاره‌باوی کردنی چوار ده‌وری کێڵگه‌که‌ت به‌ڵام زیانی بۆ مرۆڤ و ئه‌وانه ئه‌بێت که هه‌ستی پێناکه‌ن بۆیه واباشه به ڤۆڵتیه‌یه‌کی زۆر نه‌بێ ته‌نها ئاژه‌ڵه‌که بترسێنێت
٣- ڕاگرتنی سه‌گی پاس و چاودێری که‌یه‌کێکه له‌ڕێگا باشه‌کان ته‌نها ئه‌وه نه‌بێت که تێچووی هه‌یه
٤- دانانی پشماوه‌ی خۆراک دور له‌کێڵگه‌که که به‌رازه‌که بۆنی ئه‌کات و بۆی دێت بۆیه گه‌ر دوربێ و نزیک له شوێنی به‌رازه‌که‌وه بێت باشتره زو ئه‌یدۆزێته‌وه‌و ئه‌یخوات و برسی نابێ تا بگاته کێڵگه‌که‌ت
٥- له‌هه‌ندێ وڵاتی ئاسیاوی گوێز هندی ڕا ئه‌خه‌ن بۆئه‌وه‌ی نه‌توانێت نزیک که‌وێته‌وه که ڕێگایه‌کی زۆر کرده‌ی(عملی نیه)
نوسین و وه‌رگێڕانی:-
باوان مسته‌فا عه‌بدولره‌حمان(ی.توێژه‌ره‌وه له زانکۆی سلێمانی)
26-3-2015
بۆچوون: